พฤติกรรมการสูบบุหรี่
พฤติกรรมการสูบบุหรี่
พฤติกรรมอาการที่บ่งบอกว่าผู้สูบบุหรี่ติดบุหรี่มาก ที่สำคัญมี 5 อาการ ได้แก่
- ต้องสูบมวนแรกหลังตื่นนอนภายใน 30 นาที
- สูบมากกว่าวันละ 1 ซอง
- แม้ไม่สบายก็สูบ
- เคยเลิกสูบแล้วแต่กลับไปสูบใหม่
- อยู่ในที่ห้ามสูบแล้วต้องหลบออกไปสูบบุหรี่
ทำไมผู้สูบบุหรี่ถึงติดบุหรี่
ผู้สูบบุหรี่เสพติดบุหรี่เนื่องจาก 4 ปัจจัย ได้แก่ การเสพติดสารนิโคติน การเสพติดทางอารมณ์และจิตใจ การเสพติดทางพฤติกรรมและสังคม และความเคยชิน เช่น ระหว่างการดื่มชากาแฟ หรือสังสรรค์ในวงเหล้า ซึ่งปัจจัยทั้ง 4 ข้อนั้นมีผลมากหรือน้อยแตกต่างกันไปในแต่ละคน
ทำไมหลายๆคนจึงเลิกสูบบุหรี่ไม่ได้
การเลิกบุหรี่ส่งผลดีทั้งต่อร่างกาย จิตใจ การเงิน และสังคม อย่างไรก็ตามมีผู้สูบบุหรี่เพียง 70% เท่านั้นที่ต้องการจะเลิก และมีเพียง 50% เท่านั้นที่ได้เข้าสู่กระบวนการเลิกบุหรี่ อย่างไรก็ตาม ในแต่ละปีมีน้อยกว่า 10% ที่สามารถเลิกบุหรี่ได้นานเป็นปี โดยหนึ่งในอุปสรรคที่ทำให้ไม่สามารถเลิกบุหรี่ได้หรือกลับมาสูบบุหรี่ เพราะผู้สูบบุหรี่เกิดอาการถอนยา หรือขาดนิโคติน (nicotine withdraw) และการอยากบุหรี่ (craving) อย่างรุนแรง การถอนยา หรือ ขาดนิโคตินจะเกิดขึ้นภายใน 2 ชั่วโมงหลังหยุดสูบหรือลดการสูบบุหรี่ และจะรุนแรงมากขึ้นภายใน 1 – 2 วัน อาการจะยังคงอยู่ได้นานหลายสัปดาห์หรือหลายเดือน ในขณะที่อาการอยากบุหรี่รุนแรงอาจอยู่ได้นานถึง 6 เดือน
ทั้งนี้ ในกลุ่มผู้ที่สูบบุหรี่มานาน เมื่อหยุดสูบจะเกิดอาการขาดนิโคติน อาจพบอาการหงุดหงิด กระวนกระวาย โกรธง่าย วิตกกังวล ไม่มีสมาธิ อยู่ไม่นิ่ง ซึมเศร้า นอนไม่หลับ ซึ่งจะเป็นช่วงระยะเวลาหนึ่ง หากผู้ต้องการจะเลิกทนอาการเหล่านี้ได้ ใน 2-3 วัน โดยเฉพาะในช่วงสัปดาห์แรก อาการไม่สบายจะค่อยๆหายไป ขึ้นอยู่กับระยะเวลาของการติดแต่ละคน ข้อมูลการวิจัยพบว่า 8 ใน 10 ของผู้ที่เลิกสูบสำเร็จ จะเลิกได้เองโดยการให้กำลังใจจากคนในครอบครัว หรือคนใกล้ชิด ไม่ต้องพึ่งคลินิกหรือยาช่วย แต่ในรายที่ติดบุหรี่มาก อาจต้องพึ่งคลินิกและยาช่วยอดบุหรี่ รวมทั้งการให้คำปรึกษาช่วยสร้างกำลังใจ
ตัวช่วยสำหรับการเลิกบุหรี่
นิโคตินทดแทน (Nicotine Replacement Therapy)
นิโคตินทดแทนเป็นผลิตภัณฑ์ที่สกัดนิโคตินจากใบยาสูบนำมาเป็นผลิตเป็นยาในรูปแบบต่างๆ เพื่อชดเชยนิโคตินในเลือดให้มีเพียงพอที่จะป้องกันอาการถอนยาหลังจากผู้สูบเริ่มเข้าสู่กระบวนการเลิกบุหรี่